ДУНЁДАГИ ИЛК ФУТБОЛ КЛУБИ ҚАЧОН ТАШКИЛ ТОПГАН?
Футбол ўйинларини севадиганлар кўпчиликни ташкил қилади. Таниқли жамоаларни номма-ном санаб берувчилар ҳам топилиши аниқ. Бироқ илк футбол жамоаси қачон ташкил топганини ҳамма ҳам билавермайди.
1846 йилда Кембриж университети вакиллари Г. Де Уинтон ва Жон Чарльз Тринг бошқа хусусий мактаблар вакиллари билан учрашув ўтказганди. Ўта кетган расмиятпараст инглизларнинг ўша учрашуви 7 соату 55 дақиқа давом этг. Якунда “Кембриж тартиблари” номли ҳужжат юзага келган. Бу футбол қоидаларига оид илк ҳужжат эди. Кейинроқ, 1862 йилда Жон Тринг бу ҳужжатни таҳрирлаб “Энг оддий ўйин” номи остида қайта нашр қилган.
Шунингдек, қоидалар рўйхати ҳам шу даврларда шаклланган:
* қачонки, тўп дарвоза тўсини остидан ва устунлар орасидан ўтса, гол деб ҳисобланади. Тўп қўл билан дарвозага отилиши мумкин эмас;
* тўпга фақат бир ҳолатда қўл тегиши мумкин: уни зарба учун нуқтага ўрнатаётганда;
* зарбалар фақат тўпга берилиши керак, ҳавода учаётган тўпга оёқ қўйиш, рақибни чалиш, силтаб тортиш ва унинг оёғига тепиш тақиқланади.
* тўп ён чизиқдан чиқиб кетганида уни майдондан чиқариб юборган футболчи айнан чиқиб кетган нуқтасига ва дарвоза чизиғидан ўтиб кетганида эса тўп чиқиб кетган жойидан ўйинга қайтарилиши керак;
* тўп ўйинга қайта киритилаётганида рақиб футболчилари бу нуқтадан камида 6 қадам масофада туриши шартли равишда белгиланган;
* футболчи тўпдан олдинга ўтиб кетса, “ўйиндан ташқари” ҳолатда деб ҳисобланади ва дарҳол тўпдан орқага ўтиши керак бўлади. Агар тўпга унинг жамоаси эгалик қилаётган бўлса, “ўйиндан ташқари ҳолатда”ги футболчи тўпга тегиши мумкин бўлмайди. У тўпга ўзидан бошқа футболчи текканидан кейингина унга югуриши керак бўлади.
* футболчи “ўйиндан ташқари ҳолат”да қолганида, унга рақиб томонга ҳужум қилиш тақиқланади. У “ўйиндан ташқари” ҳолатдан чиққачгина, ҳужумга ўтиш ҳуқуқига эга бўлади.
Англиядаги энг кўҳна жамоа қайси эканин биласизми? “Челси” ёки “Ливерпуль” эмас. “Манчестер” десангиз ҳам адашасиз. Балки ёши катталар билишар. Яхшиси ўзимиздан била қолганингиз маъқул. Бу — “Шеффилд”. Айнан Шеффилддаги крикет жамоаси 1867 йилнинг кузида дунёдаги илк футбол клубини ташкил қилишган. Клуб йигитлари ўз қоидалари бўйича футбол ўйнашарди. Улар бунинг учун кўплаб рисолалар нашр қилишган. Айнан шеффилдликлар туфайли бир тўп ортидан югурувчи йигирма икки киши ҳақидаги латифалар тўқилган. Агар Шеффилддаги жамоа бўлмаганида рақамлар бошқача, 30 ёки 40 балки 54 кўринишида бўлиши ҳам мумкин эди.
