ҲУҚУҚИЙ МАДАНИЯТ НИМА?
Олий Мажлис ҳузуридаги Жамоат фонди гранти асосида тайёрланди.
Ҳуқуқий маданият жамиятда ҳуқуқий онгни шакллантириш, қонунларга ҳурмат ва уларга риоя қилиш маданиятини ошириш билан боғлиқ мураккаб ва кенг қамровли тушунчадир. У ҳар бир фуқаронинг қонунларни билиши, ўз ҳуқуқ ва мажбуриятларини англаши, қонунбузарликка қарши курашишга тайёрлиги орқали намоён бўлади. Ҳуқуқий маданияти юқори бўлган жамиятда қонун устуворлиги таъминланади, коррупция камаяди, жиноятчилик пасаяди ва жамиятда адолат ҳукм суради.
Ҳуқуқий маданият – жамиятнинг ҳуқуқий онги, ҳуқуқий билим даражаси ва қонунларга муносабатини ифодаловчи ижтимоий ҳодисадир. У нафақат ҳуқуқшунослар ёки давлат хизматчилари учун, балки ҳар бир фуқаро учун зарурдир. Чунки қонунларнинг ижросини таъминлаш ва ҳуқуқий муносабатларни тўғри йўналтириш фақат давлат органларининг вазифаси эмас, балки бутун жамиятнинг масъулиятидир. Ҳуқуқий маданиятнинг асосий таркибий қисмлари қуйидагилардан иборат:
Ҳуқуқий билим – бу фуқароларнинг қонунлар, ҳуқуқий нормалар ва давлат бошқарув тизими ҳақидаги билимларидир. Инсон ўз ҳуқуқ ва мажбуриятларини билмаса, улардан фойдалана олмайди ва қонунбузарликларга йўл қўйиши мумкин. Масалан, агар фуқаро ўз меҳнат ҳуқуқларини билмаса, иш берувчи унинг ҳақ-ҳуқуқларини бузиши мумкин.
Ҳуқуқий онг – инсоннинг қонунларга бўлган муносабати, уларни қабул қилиш даражаси ва ҳуқуқий нормаларга риоя қилишга бўлган интилишидир. Ҳуқуқий онги юқори бўлган инсон қонунларни ҳурмат қилади ва уларга амал қилади. Масалан, йўл ҳаракати қоидаларига риоя қилиш, солиқларни вақтида тўлаш, ўз ҳуқуқларини ҳимоя қилиш каби хатти-ҳаракатлар ҳуқуқий онгнинг намоён бўлишидир.
Ҳуқуқий фаолият – фуқароларнинг ҳуқуқий муносабатларда иштирок этиши, ўз ҳуқуқларини ҳимоя қилишга интилиши ва жамиятда қонун устуворлигини таъминлашга ҳисса қўшиши ҳисобланади. Масалан, агар фуқаро ўз ҳақ-ҳуқуқлари бузилганда судга мурожаат қилса ёки давлат органларига шикоят киритса, бу унинг ҳуқуқий фаолиятининг бир қисми ҳисобланади.
