МУЗ ИЧИДАГИ ХАЗИНА

Ёқутистоннинг Мирний шаҳрида дунёдаги энг йирик олмос конларидан бири — “Мир” деб номланган кембирлит қувури мавжуд. Вертолётлар коннинг устидан учиб ўтмайди, негаки 525 метр чуқурликдаги ва диаметри 1 км.дан ортиқ бўлган бу улкан ўра уни ўз домига тортиб кетиши мумкин.
“Биз тинчлик трубкасини ёқдик, тамаки” жуда зўр” — бундай махфий радиограммани Собиқ Совет Иттифоқи геолог­лари 1955 йилда Москвага юбориб, энг бой олмос кони топилганлигини маълум қилди. Қувурдаги “тамаки” ҳақиқатан жуда ҳам яхши бўлиб чиқди: ушбу конда қазиб олинган 80 фоиздан ортиқ олмос­ларнинг ҳар бири 5 карат (1 грамм) оғирликда эди.
Кон ихтиро қилингунча музлик ҳукмрон бўлган бу ҳудудга ҳеч ким оёқ босмаган. Чунки у ердаги ҳарорат -70 даражага етарди. Айни вақтида топил­ган ноёб қазилма Совет Иттифоқининг иқтисодий салоҳиятини икки баравар оширди. Хусусан Иттифоқ раҳбари Никита Хрушев “ватанимиз тез орада янги олмосни ўзлаштириб, халқаро валюта бозорида етакчи ўринни эгаллайди” деган фикрни билдирди.
1957 йилда “Мирний” деб номланган ишчи посёлкаси барпо этилди, 1959 йилда у шаҳар мақомини олди.
1960-йилларда кондан йилига 1 миллиард долларлик олмос қазиб олина бошлади. Карьерни ривожлантириш учун жуда катта куч сарфланди. Чунки метан, водород сульфид ва нефть билан тўйинган агрессив сувлар бир неча метр чуқурликдан 3500 кубометр тезликда чиқиб келарди. Агар бунга қарши чоралар қўлланмаганда, кон сув остида қоларди.
Йиллар ўтиб “Мирний” Россия олмос конининг марказига айланди. Ҳозирда кон ҳудудида “АЛРОСА” компаниясининг бош қароргоҳи жойлашган бўлиб, у Якутияда қазиб олинган олмосларнинг 75 фоизига эгалик қилади. Россиядаги энг катта олмос шу кондан топилган бўлиб, унинг оғирлиги 342,5 карат (68,5) ни ташкил этди.
“Мирний” дунёнинг энг машҳур мўъжизалари қаторига киритилган. У ҳақида бир қанча асфоналар ҳам бор. Ўранинг тубидаги рудалар одамни тубсизликка чорлаётгандек ўзига гипноз қилади деган фикрлар мавжуд. Чуқурликка тушаётганда одамнинг боши айланади, тепага кўтарилаётганда эса эйфорияга берилади. Парашют ёрдамида карьернинг тубига сакрашни орзу қиладиганлар ҳам йўқ эмас.
ОСИЁ тайёрлади.